موسیقی پاپ در ایران

موسیقی پاپ در ایران ، پس از تأسیس رادیو در سال ۱۳۰۹ ه‍ .ش و جنگ جهانی دوم، رونق گرفت. ریشه‌های این موسیقی، به نوعی به قرن دوازدهم و حکومت قاجار می‌رسد. انواع موسیقی پاپ از جمله رومبا، تانگو و همچنین موسیقی والس از حدود پنجاه سال پیش در ایران مطرح شدند. موسیقی پاپ در ایران با خوانندگی افرادی چون ویگن و عارف آغاز شد. این موسیقی، تقلید کاملی از موسیقی غرب بود و فقط اشعار آنها را به فارسی ترجمه کرده بودند. معرفی موسیقی پاپ به رادیو تا حد زیادی مرهون موسیقیدان ارمنی ایرانی، سورن، است.
  اولین استودیوی ایران طنین نام داشت که بسیار تأثیرگذار و موفق عمل می‌کرد. بخش اعظم قطعات موسیقی در فاصله آن سالها در این استودیو ضبط می‌شدند. آثاری که از این استودیو بیرون می‌آمد تازه و مبتکرانه بود و عمدتا‌ً به‌عنوان موسیقی سالهای پنجاه شناخته می‌شدند.
دهه پنجاه برای موسیقی دهه موفقی بود، ولی موسیقی پاپ به اوج خود نرسید. حکومت درباره ادبیات و مخصوصا‌ً شعر، سختگیری زیادی را اعمال می‌کرد و در نتیجه، هنرمندان، واقعیتهای اجتماعی و فرهنگی را به شکل زیرکانه‌ای در ترانه‌های پاپ مطرح می‌کردند. این نکته قابل ذکر است که رادیو و تلویزیون در گسترش و ارائه آثار موسیقی پاپ در دهه پنجاه نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای را ایفا کردند و در نتیجه این موسیقی، به‌شدت محبوب شد
مخصوصا‌ً ارکستر پاپ رادیو تلویزیون نقشی حیاتی در این زمینه داشت. به‌علاوه، گروههای قوی و محبوبی چون آپولون و بتهوون با موفقیت خیره‌کننده‌ای شروع به کار کردند.
شایان ذکر است که ضبط موسیقی در آن روزها، کاملا‌ً وقت‌گیر، دقیق و هنرمندانه بود و همین دقتها و زحمات بود که به پایندگی و محبوبیت بسیاری از آثار موسیقی دهه پنجاه کمک کرد و کیفیت کارها را بالا برد. بخش اعظم آهنگها و ترانه‌های باارزش در زمینه موسیقی پاپ متعلق به این دوره است.
محبوبیت و شهرت موسیقی پاپ باعث شد که در سالهای ۴۰ و ۵۰، گروههای موسیقی زیادی تشکیل شوند. این گروهها غالبا‌ً خواننده مشهوری را به خدمت می‌گرفتند و یا خود باعث شهرت یک خواننده می‌شدند. یکی از این گروهها، گلدن رنیگ نام داشت که بر شهرت عارف افزود. موفق‌ترین گروه موسیقی در آن روزها بلک کتز به رهبری فرهاد بود که سبک خاصی در موسیقی داشت.

پس از انقلاب اسلامی ایران، موسیقی پاپ به‌عنوان نمونه سخیفی از فرهنگ پیشین، از صحنه موسیقی ایران حذف شد و بر آن مارک غربی و ضد اسلامی و ضد ایرانی بودن خورد و کلا‌ً ممنوع گردید. کمی بعد، بسیاری از خوانندگان و آهنگسازان موسیقی پاپ که دیگر نمی‌توانستند در داخل ایران فعالیت کنند، به لوس‌آنجلس مهاجرت کردند و سبک موسیقی لوس‌آنجلسی به‌سرعت در میان مردم ایران جا باز کرد و به‌رغم انتقادهای جد‌ّی از سوی صاحب‌نظران، به‌شد‌ّت مورد استقبال نسل جوان قرار گرفت. یکی از انتقادات به‌جا و جد‌ّی این بود که موسیقی لوس‌آنجلسی، بسیار تحت تأثیر موسیقی غربی و خالی از محتواست.

بعضی از کارشناسان علت این موضوع را نگاه سخیف و کاسبکارانه تولید‌کنندگان این نوع موسیقی که در پی کسب درآمدهای آنی و هنگفت هستند، می‌دانند. هنرمندان مهاجر که درواقع در تبعیدی خودخواسته زندگی می‌کنند، حال و حوصله خلق آثار ارزشمند را نداشتند. آنها غالبا‌ً افسرده و درگیر مسائل و مشکلات ابتدایی زندگی بودند و از همه مهم‌تر اینکه، رابطه تنگاتنگ با مخاطب را که رمز و راز آفرینش آثار ماندگار است، از دست داده بودند. ولی در هر حال، عامه مردم ایران نسبت به این موسیقی واکنش مثبت نشان دادند.
در طی سالهای گذشته و پس از یک دوره وقفه طولانی، موسیقی پاپ بار دیگر به عرصه موسیقی ایران برگشت. این رجعت درواقع واکنشی اجباری نسبت به موسیقی رو به گسترش لوس‌آنجلسی و درواقع نسخه ضعیفی از همان موسیقی بود. این جریان در هر حال توانست از این وجه که ۳۰ درصد از فروش نوارهای موسیقی لوس‌آنجلسی کاسته شد، تأثیر خود را بگذارد. پس از آن ۵۵ درصد مردم ایران که علاقه‌مند به موسیقی پاپ بودند، پاپ داخلی را ترجیح دادند.
با توجه به محدودیتهایی که در هر حال هنوز هم در زمینه موسیقی پاپ و اشعار آن وجود دارد، این موسیقی هرگز درخشش سالهای ۵۰ را پیدا نکرده و هنوز با شبیه‌سازی در صدا و ملودی، سعی دارد در مقابل موسیقی پاپ لوس‌آنجلسی قد علم کند.
صدا و سیما عملا‌ً از نظر ایجاد محبوبیت برای موسیقی پاپ به بن‌بست رسیده و بخش اعظم امکانات و وقت خود را در اختیار موسیقی و صداهایی قرار می‌دهد که به هیچ‌وجه توانایی، محبوبیت و تأثیر موسیقی دهه‌های پنجاه را ندارد. بر اساس تحقیقی که توسط رادیو بی‌.بی‌.سی انجام شده است، سلیقه مردم ایران در زمینه موسیقی پاپ را همچنان استودیوهای موسیقی لوس‌آنجلس رقم می‌زند.
یکی از طرفداران موسیقی پاپ می‌گوید از آنجا که خوانندگان و آهنگسازان موسیقی پاپ در داخل کشور صرفا‌ً به تقلید از موسیقی لوس‌آنجلس می‌پردازند، بدیهی است که شنوندگان ترجیح می‌دهند به موسیقی هنرمندان خارج گوش بدهند، کمبود بودجه و وقت هم، تأثیر مخر‌ّبی بر کل جریان موسیقی ایران، از جمله موسیقی پاپ گذاشته است.
موسیقی پاپ در سراسر جهان به چنان اعتلا و جایگاهی رسیده است که ما تصو‌ّرش را هم نمی‌توانیم بکنیم. موسیقی پاپ همچنان که از نامش برمی‌آید، موسیقی مردم است. مردم، این موسیقی را به‌رغم محدودیتها، دوست دارند و با آن ارتباط سریع برقرار می‌کنند.
یک موسیقیدان قدیمی می‌گوید روزگاری چنین تصور می‌شد که موسیقی هر کشوری لحن و سبک خودش را دارد و لذا نمی‌تواند جنبه بین‌المللی پیدا کند، درحالی‌که اینک موسیقی عرب، با محبوبیت بین‌المللی خود اثبات کرده است که این عقیده، صحیح نیست.
موسیقی پاپ ما تقلید بدی از موسیقی عرب و سایر کشورهاست، در نتیجه به جای اینکه مل‍ّت ما را به سایر ملل نزدیک کند، در محدوده کوچک و ناقص خود گرفتار شده و کاربرد صحیح و اصیل خود را از دست داده است. مدتهاست که موسیقی پاپ ایران، چه در زمینه خوانندگی، چه آهنگسازی و چه ترانه، از داشتن افراد تأثیرگذار و شاخص محروم بوده است و تا زمانی که کارشناسان زبده و موسیقیدانها و ترانه‌سراهای کارکشته، دست به کار نشوند، چاره‌ای جز گوش سپردن به تقلیدهای سخیف و مخر‌ّب سلیقه شنوندگان، وجود ندارد.